11. Kế Hoạch của Đối Thủ và Cuộc Phản Công Chính

Cũng giống như người anh hùng có kế hoạch và thực hiện các bước để chiến thắng, đối thủ cũng xây dựng một chiến lược nhằm đạt được mục tiêu của mình và triển khai một chuỗi các cuộc tấn công nhắm vào người anh hùng. Tôi không thể nhấn mạnh đủ tầm quan trọng của bước này, vậy mà đa phần tác giả lại hầu như không nhận ra điều đó.

Như tôi đã đề cập, cốt truyện phần lớn được hình thành từ các tiết lộ. Để tạo ra những tiết lộ ấy, bạn phải giấu kín cách thức đối thủ ra tay chống lại người anh hùng. Do đó, bạn cần xây dựng một kế hoạch chi tiết cho đối thủ với càng nhiều đòn tấn công bí mật càng tốt. Mỗi đòn tấn công bất ngờ này khi giáng xuống người anh hùng chính là một tiết lộ mới.

ĐIỂM MẤU CHỐT: Kế hoạch của đối thủ càng tinh vi, càng được bạn che giấu kỹ càng, cốt truyện của bạn càng hấp dẫn.

Casablanca  
■ Kế Hoạch của Đối Thủ: Ilsa cố thuyết phục Rick rằng cô bỏ anh ở nhà ga vì lý do chính đáng và Laszlo cần trốn khỏi Casablanca. Major Strasser định gây áp lực lên Captain Renault để giữ Laszlo lại Casablanca và dọa nạt tất cả ai, kể cả Rick, có thể giúp Laszlo bỏ trốn.  
■ Cuộc Phản Công Chính: Sau khi Rick từ chối đề nghị mua thư chuyển tiếp của Laszlo, Ilsa đến nhà Rick ép anh bằng súng. Cuộc tấn công chính của Strasser diễn ra sau khi Laszlo kích thích tinh thần dân tộc Pháp trong quán bar bằng bài “La Marseillaise.” Strasser ra lệnh đóng cửa quán, cảnh báo Ilsa rằng cô và Laszlo phải trở về nước Pháp bị chiếm đóng nếu không Laszlo sẽ bị bắt hoặc giết. Tối hôm đó, ông ra lệnh bắt Laszlo qua Captain Renault.

Tootsie  
Trong thể loại hài lãng mạn và hài kịch, mỗi đối thủ của Michael-Dorothy dựng lên một kế hoạch dựa trên cách họ xem nhân vật này là ai. Cốt truyện được xây dựng khéo léo qua chuỗi các đòn tấn công ngày càng leo thang từ những đối thủ này: Dorothy phải chia sẻ phòng và giường với Julie, phải chăm em bé khóc lóc của Julie, Julie hiểu lầm Dorothy là người đồng tính, Les cầu hôn, John cưỡng ép Dorothy, Sandy tức giận với Michael vì bị lừa dối.  

Hiệu ứng xoáy cuốn này là một trong những đặc trưng thú vị của thể loại hài kịch, và Tootsie mang đến sức nặng cảm xúc mà phần lớn các hài kịch thường thiếu. Việc thay đổi giới tính của Michael như một lối chơi với cảm xúc yêu thương của mọi người, làm chúng rối loạn với tốc độ nhanh và phức tạp hơn. Đây thực sự là một cách viết xuất sắc.

12. Cuộc Tiến Công

Cuộc tiến công là chuỗi hành động mà người anh hùng thực hiện nhằm đánh bại đối thủ và đạt được chiến thắng. Phần hành động này thường chiếm phần lớn nhất trong cốt truyện, bắt đầu từ kế hoạch của người anh hùng (Bước 10) và kéo dài đến thời điểm anh ta tưởng chừng bị đánh bại (Bước 14).

Trong suốt cuộc tiến công, đối thủ thường quá mạnh nên người anh hùng đang dần thất bại. Vì vậy, anh ta trở nên tuyệt vọng và thường buộc phải thực hiện các hành động phi đạo đức để đạt được mục tiêu. (Những hành động phi đạo đức này là thành phần của lập luận đạo đức trong câu chuyện; xem Chương 5.)

ĐIỂM MẤU CHỐT: Trong cuộc tiến công, bạn cần phát triển cốt truyện chứ không phải lặp lại. Nói cách khác, bạn phải thay đổi hành động của người anh hùng một cách căn bản. Đừng chỉ lặp lại cùng một tiết tấu cốt truyện (hành động hoặc sự kiện).

Ví dụ, trong một câu chuyện tình yêu, hai nhân vật có thể đi biển, rồi đi xem phim, rồi đi công viên, rồi ăn tối. Dù đó là bốn hoạt động khác nhau, nhưng chúng đều là cùng một nhịp cốt truyện. Đó là sự lặp lại, không phải phát triển.

Để cốt truyện phát triển, bạn cần khiến người anh hùng phản ứng với những thông tin mới về đối thủ (lại là các tiết lộ) và điều chỉnh kế hoạch cũng như hành động của mình cho phù hợp.

Casablanca  
Điểm độc đáo trong cuộc tiến công của Rick là nó bị trì hoãn. Đây không phải dấu hiệu của việc viết kém mà xuất phát từ tính cách, điểm yếu và mong muốn của Rick. Anh bị tê liệt bởi nỗi cay đắng và niềm tin rằng thế giới không còn giá trị nữa. Anh muốn Ilsa, nhưng cô lại là đối thủ và đang bên người khác. Vì vậy, trong phần đầu và giữa câu chuyện, Rick chỉ nói chuyện với Ilsa mà không thực sự chủ động theo đuổi cô; thực tế, anh bắt đầu bằng cách đẩy cô ra xa.

Việc trì hoãn mong muốn này, dù đúng với tính cách của Rick, nhưng cũng gây ra những đoạn lắng khiến sự chú ý của khán giả giảm sút. Các hành động của Laszlo như tìm thị thực từ Ferrari, ở đồn cảnh sát, hỏi Rick, gặp Ilsa, trốn khỏi cuộc họp bí mật—đều làm phân tán khỏi mạch chính của hành động người anh hùng.

Tuy nhiên, việc trì hoãn cuộc tiến công cũng mang lại hai lợi ích lớn. Thứ nhất, các nhà viết sử dụng hành động của Laszlo để xây dựng mặt chính trị và hoành tráng cho câu chuyện. Dù những hành động này không liên quan trực tiếp đến cuộc tiến công của người anh hùng, nhưng trong câu chuyện này chúng lại rất cần thiết để tạo ra tiết lộ và quyết định cuối cùng của Rick với ý nghĩa toàn cầu.

Thứ hai, khi trì hoãn việc Rick bắt đầu cuộc tìm kiếm, bộ phim tạo điều kiện cho các cao trào và tiết lộ xảy ra liên tiếp nhanh chóng về cuối.

Khi Ilsa đến phòng Rick và bày tỏ tình yêu, Rick mới thực sự hành động, và câu chuyện bùng nổ. Tất nhiên, sự trớ trêu lớn ở điểm bùng nổ hành động đột ngột này là Rick lại thực hiện các bước nhằm chắc chắn rằng anh không giành được Ilsa. Sự chuyển đổi trong mục tiêu và động cơ chính của nhân vật—từ muốn Ilsa sang giúp cô và Laszlo cùng được tự do—xảy ra ngay sau khi anh bắt đầu cuộc tìm kiếm. Thực tế, phần lớn kịch tính của phần tư cuối bộ phim đến từ sự không chắc chắn về mục tiêu thật sự mà Rick đang hướng đến.

ĐIỂM MẤU CHỐT: Sự không chắc chắn giữa hai mục tiêu này chỉ hiệu quả khi tồn tại trong thời gian ngắn và là một phần của tiết lộ lớn trong trận chiến cuối cùng.

■ Các Bước Cuộc Tiến Công  
1. Rick hồi tưởng thời gian tại Paris với Ilsa.  
2. Rick buộc tội Ilsa là gái điếm khi cô trở lại quán cà phê.  
3. Rick cố làm hòa với Ilsa ở chợ, nhưng cô từ chối.  
4. Rick không giao thư chuyển tiếp cho Renault.  
5. Sau khi gặp Ilsa, Rick giúp cặp đôi người Bulgaria thắng tiền đủ trả cho Renault.  
6. Rick từ chối đề nghị mua thư của Laszlo, bảo anh ta hỏi Ilsa lý do.  
7. Rick từ chối yêu cầu nhận thư của Ilsa, cô thú nhận vẫn yêu anh.  
8. Rick nói sẽ giúp Laszlo trốn thoát—một mình.  
9. Rick cho Carl lén đưa Ilsa ra khỏi câu lạc bộ, trong lúc anh nói chuyện với Laszlo, người ngay sau đó bị bắt.

Tootsie  
■ Các Bước Cuộc Tiến Công  
1. Michael mua quần áo phụ nữ và kể với Jeff về khó khăn của phái nữ.  
2. Anh nói dối Sandy về nguồn tiền mới.  
3. Tự làm trang điểm và kiểu tóc cho mình.  
4. Ứng biến để tránh hôn một người đàn ông.  
5. Thân thiện với Julie.  
6. Nói dối Sandy về việc bị ốm.  
7. Hẹn gặp Sandy lần nữa.  
8. Giúp April luyện tập.  
9. Giúp Julie luyện lời thoại và hỏi cô vì sao chịu đựng Ron.  
10. Nói dối Sandy khi đến muộn hẹn.  
11. Ứng biến lời thoại làm Dorothy mạnh mẽ hơn.  
12. Ứng biến lời thoại với Julie.  
13. Nhờ George giúp lấy vai diễn có chiều sâu hơn, sau khi học được nhiều từ việc làm phụ nữ.  
14. Michael trong vai đàn ông tán tỉnh Julie, nhưng cô từ chối.  
15. Trong vai Dorothy, nói Ron đừng gọi mình là “Tootsie.”  
16. Nói dối tránh Sandy để đi nông thôn với Julie.  
17. Yêu Julie ở trang trại.  
18. Nhà sản xuất thông báo muốn gia hạn hợp đồng của Dorothy.

13. Cuộc Tấn Công của Đồng Minh

Trong cuộc tiến công, khi người anh hùng đang dần thất thế và trở nên tuyệt vọng, anh bắt đầu thực hiện những bước phi đạo đức để giành chiến thắng, đồng minh sẽ phản đối anh.

Về thời điểm này, đồng minh trở thành lương tâm thức tỉnh cho người anh hùng, nói ngầm rằng: “Tôi cố giúp bạn đạt mục tiêu, nhưng cách bạn chọn là sai.” Thường thì người anh hùng sẽ phản biện và không chấp nhận chỉ trích của đồng minh. (Xem Chương 10, “Cấu Trúc Cảnh và Đối Thoại Giao Hưởng,” để tham khảo cách viết đối thoại mang tính đạo đức.)

Cuộc tấn công của đồng minh tạo ra mâu thuẫn cấp độ hai trong câu chuyện (mức độ một là xung đột của người anh hùng với đối thủ). Sự phản ứng này làm tăng áp lực lên người anh hùng, buộc anh bắt đầu tự vấn lại giá trị và cách hành xử của mình.

Casablanca  
■ Sự Chỉ Trích của Đồng Minh: Rick không bị chỉ trích bởi một đồng minh, mà lại bởi đối thủ đầu tiên của anh, Ilsa. Ở chợ, cô tố cáo anh không còn là người đàn ông cô từng biết ở Paris. Khi Rick thẳng thừng đề nghị cô, cô nói rằng đã kết hôn với Laszlo trước khi gặp anh.  
■ Lời Biện Bạch của Người Anh Hùng: Rick không biện minh gì ngoài việc nói anh đã say rượu hôm trước.

Tootsie  
■ Sự Chỉ Trích của Đồng Minh: Khi Michael giả ốm để thoát khỏi Sandy và đi thôn với Julie, Jeff hỏi anh định dối mọi người đến bao giờ.  
■ Lời Biện Bạch của Người Anh Hùng: Michael nói dối phụ nữ còn hơn làm đau họ bằng sự thật.

14. Thất Bại Tưởng Chừng

Trong cuộc tiến công, người anh hùng đang dần bị đối thủ áp đảo. Đến khoảng hai phần ba đến ba phần tư câu chuyện, anh chịu một thất bại tưởng chừng hoàn toàn. Anh tin rằng mình đã mất mục tiêu và đối thủ đã thắng. Đây chính là điểm thấp nhất của hành trình người anh hùng.

Thất bại tưởng chừng đánh dấu một dấu chấm quan trọng trong cấu trúc câu chuyện vì đó là lúc người anh hùng chạm đáy. Nó còn tăng tính kịch bằng cách buộc anh phải đứng dậy từ đống tro tàn để chiến thắng cuối cùng. Cũng như trong thể thao, khi đội nhà bị dẫn trước và quay lại thắng trận thì trận đấu mới thật sự hấp dẫn; câu chuyện cũng trở nên thú vị khi một người anh hùng được khán giả yêu mến vượt qua được thất bại tưởng chừng như chắc chắn.

ĐIỂM MẤU CHỐT: Thất bại tưởng chừng không phải là bước lùi nhỏ hay tạm thời mà phải là một khoảnh khắc đắng cay tột cùng, phá hủy tinh thần người anh hùng. Khán giả phải thật sự cảm nhận người anh hùng như đã chấm dứt.

ĐIỂM MẤU CHỐT: Bạn chỉ nên có một thất bại tưởng chừng duy nhất. Dù người anh hùng có thể và nên đối mặt nhiều khó khăn, nhưng chỉ một khoảnh khắc được đánh dấu rõ ràng như cuối đường cùng mới tạo được hình dạng và sức mạnh kịch tính cho câu chuyện. So sánh điều này như một chiếc xe lao xuống đồi: nó có thể vượt hai, ba ổ gà gây xóc nảy hoặc chệch hẳn đâm vào tường gạch.

Casablanca  
Thất bại tưởng chừng của Rick đến khá sớm trong cuộc tiến công, khi Ilsa đến thăm anh vào lúc quán bar đã đóng cửa. Say rượu, anh nhớ lại tình yêu ở Paris và kết thúc bi thương khi cô không đến kịp lên tàu. Khi cô cố giải thích, anh cay đắng buông lời tấn công và đẩy cô xa.

Tootsie  
George khẳng định với Michael rằng anh không thể phá vỡ hợp đồng phim truyền hình. Anh phải tiếp tục sống trong “cơn ác mộng” làm phụ nữ.

Thắng Lợi Tưởng Chừng  
Trong những câu chuyện mà người anh hùng kết thúc trong cảnh nô lệ hay cái chết lớn hơn, đây là thắng lợi tưởng chừng. Người anh hùng đạt đến đỉnh cao quyền lực hoặc thành công, nhưng từ đây mọi thứ chỉ đi xuống. Thường đây cũng là điểm anh bước vào một thế giới phụ của tự do tạm thời (xem Chương 6, “Story World”). Ví dụ điển hình là Goodfellas, khi các nhân vật thực hiện vụ cướp Lufthansa với chiến thắng tưởng chừng trọn vẹn. Thực tế, thành công này khởi đầu cho quá trình dẫn đến cái chết và sự tàn phá chung.

15. Tiết Lộ và Quyết Định Thứ Hai: Cuộc Tiến Công Ám Ảnh, Thay Đổi Mong Muốn và Động Cơ

Ngay sau thất bại tưởng chừng, người anh hùng gần như luôn nhận được một tiết lộ lớn mới. Nếu không có bước này, thất bại tưởng chừng sẽ là thật sự và câu chuyện kết thúc. Ở thời điểm này, người anh hùng nhận một thông tin mới chứng minh chiến thắng vẫn nằm trong tầm tay. Từ đó, anh quyết định quay lại cuộc chơi và tiếp tục hành trình đến mục tiêu.

Tiết lộ quan trọng này có tác dụng như một cú hích mạnh đối với người anh hùng. Trước đây, anh ta chỉ đơn thuần mong muốn mục tiêu; giờ đây, anh bị ám ảnh bởi nó. Người anh hùng gần như sẵn sàng làm mọi điều để chiến thắng.

Nói cách khác, tại bước này, người anh hùng trở nên độc đoán trong việc theo đuổi mục tiêu. Lưu ý rằng, mặc dù trở nên mạnh mẽ hơn nhờ thông tin mới, anh cũng tiếp tục tiến trình đạo đức suy đồi đã bắt đầu trong cuộc tiến công. (Đây là một phần nữa của lập luận đạo đức trong câu chuyện của bạn.)

Tiết lộ thứ hai này đồng thời khiến người anh hùng thay đổi mong muốn và động cơ. Cốt truyện do đó lại xoay chuyển hướng đi mới. Bạn cần đảm bảo cả năm yếu tố — tiết lộ, quyết định, cuộc tiến công ám ảnh, thay đổi mong muốn, và thay đổi động cơ — đều có mặt, nếu không bước này sẽ mất sức và mạch truyện sẽ chững lại.

Casablanca  
■ Tiết Lộ: Ilsa nói với Rick rằng cô đã kết hôn với Laszlo trước khi gặp anh, lý do cô bỏ anh lại ở Paris.  
■ Quyết Định: Rick không tiếng nói quyết định rõ ràng, nhưng nói với Renault rằng nếu ai đó dùng thư chuyển tiếp, anh sẽ là người chịu trách nhiệm.  
■ Thay Đổi Mong Muốn: Rick không còn muốn làm tổn thương Ilsa nữa.  
■ Cuộc Tiến Công Ám Ảnh: Cuộc tiến công ám ảnh đầu tiên của Rick xảy ra khi Ilsa đến câu lạc bộ, anh khao khát trả thù vì những đau đớn cô gây ra cho mình. Đây là yếu tố độc đáo khác biệt trong Casablanca: Rick bắt đầu với mức độ đam mê và ám ảnh cao hơn hầu hết anh hùng trong các câu chuyện khác. Cùng lúc đó, mức mong muốn mãnh liệt này có điểm đến bởi vì Rick kết thúc câu chuyện bằng quyết định ra đi để cứu thế giới.  
Chú ý rằng Rick chỉ có vẻ trở nên phi đạo đức hơn theo thời gian. Thực tế, anh đã quyết định giúp Ilsa và Laszlo trốn thoát cùng nhau và kiên quyết thực hiện điều đó.  
■ Thay Đổi Động Cơ: Rick đã tha thứ cho Ilsa.

Tootsie  
■ Tiết Lộ: Nhà sản xuất phim truyền hình nói với Dorothy họ muốn ký thêm hợp đồng một năm.  
■ Quyết Định: Michael quyết định nhờ George tìm cách phá hợp đồng.  
■ Thay Đổi Mong Muốn: Michael mong thoát khỏi phiền phức của cuộc giả trang và được gần gũi Julie.  
■ Cuộc Tiến Công Ám Ảnh: Michael quyết chí thoát khỏi hình ảnh Dorothy.  
■ Thay Đổi Động Cơ: Michael cảm thấy tội lỗi ngày càng dâng cao vì sự tử tế của Julie và Les đối với anh.

Tiết Lộ Bổ Sung  
■ Tiết Lộ: Les cầu hôn Dorothy.  
■ Quyết Định: Dorothy rời bỏ Les tại quán bar.  
■ Thay Đổi Mong Muốn: Michael muốn ngừng lừa Les.  
■ Thay Đổi Động Cơ: Không thay đổi; Michael vẫn cảm thấy tội lỗi.

Chú ý rằng sự suy đồi đạo đức của Michael tăng lên lúc này, dù anh đang cảm thấy tội lỗi và muốn thoát khỏi tình huống. Càng kéo dài màn giả trang, anh càng gây đau cho người khác.

16. Tiết Lộ Cho Khán Giả

Tiết lộ cho khán giả là khoảnh khắc mà khán giả—nhưng không phải người anh hùng—nhận được một mẩu thông tin mới quan trọng. Thường đây là lúc khán giả biết danh tính thực sự của đối thủ giả đồng minh hay nhận ra người họ tưởng là bạn của nhân vật chính thực ra là kẻ thù.

Dù thông tin là gì, tiết lộ này có giá trị ở nhiều mặt.

1. Nó tạo ra một cú bùng nổ thú vị trong đoạn cốt truyện thường chậm.  
2. Nó cho khán giả thấy sức mạnh thực sự của đối thủ.  
3. Nó giúp khán giả chứng kiến các yếu tố ẩn giấu của cốt truyện được thể hiện kịch tính và trực quan hơn.

Chú ý rằng tiết lộ cho khán giả đánh dấu một bước chuyển lớn trong mối quan hệ giữa người anh hùng và khán giả. Trong hầu hết các câu chuyện đến thời điểm này (ngoại trừ các hài kịch), khán giả thường học thông tin đồng thời với người anh hùng, tạo ra kết nối một-một, sự đồng nhất giữa họ.

Nhưng khi có tiết lộ cho khán giả, khán giả lần đầu được biết trước người anh hùng. Điều này tạo ra khoảng cách, đặt khán giả ở vị trí ưu thế hơn. Có nhiều lý do khiến điều này có lợi, quan trọng nhất là nó cho phép khán giả lùi về phía sau và quan sát toàn bộ quá trình biến đổi của người anh hùng (đạt đỉnh điểm ở sự tự tiết lộ).

Casablanca  
Rick ép Renault gọi điện cho tháp sân bay bằng súng. Nhưng khán giả biết Captain thực chất đã gọi cho Major Strasser.

Tootsie  
Bước này không xuất hiện trong Tootsie, vì Michael đang lừa các nhân vật khác, kiểm soát tình hình. Vì vậy, khán giả nhận thông tin cùng lúc với Michael.

17. Tiết Lộ và Quyết Định Thứ Ba

Tiết lộ này là bước tiếp theo trong quá trình người anh hùng học điều cần biết để đánh bại đối thủ. Nếu có đối thủ giả đồng minh, đây thường là khoảnh khắc nhân vật chính phát hiện ra danh tính thật của người ấy (điều khán giả đã biết ở Bước 16).

Khi người anh hùng hiểu rõ hơn sức mạnh thực sự của đối thủ, tưởng rằng anh ta sẽ muốn rút lui khỏi xung đột, nhưng ngược lại, thông tin khiến anh ta cảm thấy mạnh mẽ hơn, kiên quyết hơn vì nhìn rõ toàn bộ khó khăn đang đối mặt.

Casablanca  
■ Tiết Lộ: Ilsa đến gặp Rick lấy thư và thú nhận vẫn yêu anh.  
■ Quyết Định: Rick quyết định trao thư chuyển tiếp cho Ilsa và Laszlo, nhưng giữ kín quyết định này với Ilsa và khán giả.  
■ Thay Đổi Mong Muốn: Rick muốn cứu Laszlo và Ilsa khỏi Nazi.  
■ Thay Đổi Động Cơ: Rick hiểu rằng Ilsa phải đi cùng Laszlo để hỗ trợ sự nghiệp của anh.

Tootsie  
■ Tiết Lộ: Michael tặng Sandy sô-cô-la của Les cho Dorothy, khiến Sandy gọi anh là kẻ nói dối và giả tạo.  
■ Quyết Định: Michael quyết đi gặp George tìm cách phá hợp đồng.  
■ Thay Đổi Mong Muốn: Không đổi; Michael muốn rời bỏ bộ phim truyền hình.  
■ Thay Đổi Động Cơ: Không đổi; anh không thể tiếp tục dối người khác.

Tiết Lộ Bổ Sung  
■ Tiết Lộ: Khi Dorothy tặng Julie quà, Julie nói không thể gặp cô nữa vì sợ làm Julie lạc lối.  
■ Quyết Định: Michael quyết nói sự thật về việc giả trang.  
■ Thay Đổi Mong Muốn: Không đổi; Michael muốn Julie.  
■ Thay Đổi Động Cơ: Michael yêu Julie và nhận ra anh không thể có cô khi vẫn giả làm Dorothy.

18. Cổng, Thử Thách, Chuyến Thăm Tử Thần

Gần cuối câu chuyện, xung đột giữa người anh hùng và đối thủ lên đến mức căng thẳng tột độ, khiến áp lực đè lên người anh hùng gần như không thể chịu đựng. Anh có ít lựa chọn, và không gian anh di chuyển thường thu hẹp lại. Cuối cùng, anh phải bước qua một cánh cổng hẹp hoặc chạy qua một hành lang thử thách dài đầy nguy hiểm (bị tấn công từ mọi phía).

Đây cũng là khoảnh khắc người anh hùng trải qua “chuyến thăm tử thần.” Trong các câu chuyện thần thoại, anh ta xuống thế giới ngầm, nhìn thấy tương lai mình trong cõi âm.

Trong những câu chuyện hiện đại, chuyến thăm tử thần mang tính tâm lý. Người anh hùng nhận thức đột ngột sự hữu hạn của cuộc đời, biết mình có thể chết bất cứ lúc nào. Bạn có thể nghĩ điều này sẽ khiến anh ta trốn tránh xung đột, nhưng thực tế điều này thúc đẩy anh ta chiến đấu. Anh ta suy nghĩ: “Nếu cuộc đời tôi có ý nghĩa, tôi phải đứng lên đấu tranh cho niềm tin của mình, ngay lúc này.” Vì thế, chuyến thăm tử thần là điểm kiểm tra quan trọng, thường khơi mào cho trận chiến quyết định.

Cổng, thử thách, chuyến thăm tử thần là bước linh hoạt nhất trong 22 bước và có thể xuất hiện nhiều lần trong mạch truyện. Ví dụ, người anh hùng có thể trải qua chuyến thăm tử thần ngay trong thất bại tưởng chừng. Anh có thể đi qua thử thách trong trận chiến cuối cùng, như trận chiến hào trong Star Wars hay tòa tháp trong Vertigo. Hoặc anh có thể đi qua nó sau trận chiến, như Terry Malloy trong On the Waterfront.

Casablanca  
Bước này diễn ra khi Rick cố đưa Ilsa, Laszlo và Renault đến sân bay, trong khi Major Strasser truy đuổi.

Tootsie  
Michael trải qua chuỗi ác mộng leo thang khi anh phải trông đứa bé khóc của Julie, đối mặt với sự từ chối của Julie khi cố hôn cô, khiêu vũ với Les – người đã yêu Dorothy, từ chối John – nam diễn viên cũng theo đuổi Dorothy, và giải thích với Sandy về món kẹo Les tặng anh.

19. Trận Chiến

Trận chiến là xung đột cuối cùng, quyết định ai giành được mục tiêu, nếu có. Một trận chiến lớn, bạo lực, dù quen thuộc nhưng lại là hình thức kém hấp dẫn nhất. Trận chiến bạo lực nhiên nhiều pháo hoa mà thiếu ý nghĩa sâu sắc. Trận chiến phải là nơi thể hiện rõ ràng nhất cho khán giả thấy hai phe đang chiến đấu vì điều gì. Trọng tâm không phải là bên nào mạnh hơn mà là giá trị hay tư tưởng nào chiến thắng.

Trận chiến chính là điểm hội tụ của mọi tuyến truyện và nhân vật trong không gian nhỏ nhất có thể, làm dâng cao cảm giác xung đột và áp lực đến mức đỉnh điểm.

Đây cũng thường là lúc người anh hùng (mặc dù không phải lúc nào) hoàn thành nhu cầu cốt lõi và đạt được mong muốn. Đồng thời, đây là lúc anh thể hiện sự tương đồng lớn nhất với đối thủ chính, nhưng trong sự tương đồng ấy, khác biệt thiết yếu giữa hai bên lại trở nên rõ ràng.

Cuối cùng, trận chiến là nơi chủ đề câu chuyện bùng nổ ngay trong tâm trí khán giả. Trong xung đột giá trị, khán giả lần đầu tiên hiểu rõ cách thức sống và hành xử nào là tốt nhất.

Casablanca  
Tại sân bay, Rick chĩa súng về phía Renault và ra lệnh cho Ilsa lên máy bay cùng Laszlo. Rick khẳng định với Laszlo rằng Ilsa trung thành. Laszlo và Ilsa lên máy bay. Major Strasser xuất hiện và cố ngăn máy bay cất cánh, nhưng Rick bắn chết hắn.

Tootsie  
Trong một buổi phát sóng trực tiếp, Michael ứng biến một cốt truyện phức tạp giải thích nhân vật của anh thực ra là đàn ông và cuối cùng tháo bỏ ngụy trang. Cảnh này đồng thời gây sốc cho khán giả và cả ekip chương trình. Sau đó, Julie đấm anh ta và bỏ đi.

Xung đột cuối cùng giữa Michael và Julie khá nhẹ nhàng (cú đấm của Julie). Xung đột “lớn” đã được thay thế bằng tiết lộ lớn khi Michael cởi bỏ lớp ngụy trang trước mắt dàn diễn viên, đoàn làm phim và khán giả quốc gia.

Một điểm tuyệt vời trong kịch bản lần này là cốt truyện phức tạp Michael ứng biến cũng phản ánh quá trình giải phóng phụ nữ mà anh trải qua khi là Dorothy.

20. Tự Tiết Lộ

Sau khi trải qua thử thách của trận chiến, người anh hùng thường thay đổi sâu sắc. Anh lần đầu tiên nhận ra bản chất thật sự của mình. Anh xé toang lớp mặt nạ mà mình đã sống ngụy trang từ trước và thấy hiện lên sự thật gây sốc về chính bản thân. Việc đối mặt với sự thật này có thể phá hủy anh (như trong Oedipus the King, Vertigo, The Conversation) hoặc làm anh mạnh mẽ hơn.

Nếu sự tự tiết lộ vừa mang tính tâm lý vừa mang tính đạo đức, người anh hùng còn học được cách hành xử đúng đắn với người khác. Một sự tự tiết lộ lớn phải xuất hiện một cách đột ngột để tăng hiệu quả kịch tính; gây choáng váng cho nhân vật, bất kể tích cực hay tiêu cực; và hoàn toàn mới mẻ—điều mà nhân vật chưa từng biết về bản thân cho đến lúc đó.

Chất lượng câu chuyện của bạn phần lớn phụ thuộc vào chất lượng của sự tự tiết lộ này. Mọi sự kiện trong câu chuyện đều dẫn đến điểm then chốt này. Bạn phải khiến nó thuyết phục và hiệu quả. Có hai cái bẫy phổ biến khi viết phần này mà bạn cần nhận biết để tránh.